«Մեզնից ամեն մեկն ինքը պետք է որոշի` հայրենիք ունի՞, թե չունի»
02.10.2020 | 01:42
«Իրատեսի» հյուրը գրող, հրապարակոս, ազատամարտիկ, «Արաբո» ջոկատի մարտիկ, իրավաբան ՍԵՅՐԱՆ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆՆ է։ Զրույցի թեման հայ-ադրբեջանական նոր պատերազմն է՝ հայկական կողմի մարտավարությունը, սպասվող զարգացումները։ Մինչ զրույցը Սեյրան Գրիգորյանը հարցադրում արեց՝ ե՞րբ է սկսվել այս պատերազմը, և ինքն էլ պատասխանեց իր հարցին։
-Այս պատերազմը սկսվեց այն ժամանակ, երբ բոլշևիկները հանուն կոմունիստական գաղափարախոսության` կոմունիստական կրոնի, թուրքերին նվիրեցին Լեռնային և Դաշտային Ղարաբաղը, Նախիջևանը, նաև կազմալուծեցին մեր բանակը, որ չդիմադրի իրենց սիրելի Թուրքիային։ Այդպես էլ նվիրեցին ներկայիս Թուրքիայի տարածքում գերավարված մեր հայրենիքի մի զգալի մասը։
-Այսօր էլ պատերազմը նաև Թուրքիայի հետ է։
-Անվերապահորեն, հենց Թուրքիան է, որ ունի մեծ նկրտումներ «Մեծ Թուրան» ստեղծելու. դա է պանթուրքիզմի գաղափարախոսությունը, և մենք՝ հայերս ու Հայաստանը, կանգնած ենք այդ ճանապարհին։ Կարելի է ասել՝ մեծ քրիստոնեության ճակատն ենք պահում այս տարածաշրջանում։ Եթե Հայաստանը դուրս եկավ խաղից, իրենք կգնան նաև Ռուսաստանի դեմ։ Դա քաջ գիտակցում են նաև Ռուսաստանում: Կարծում եմ՝ նորություն չեմ ասում, այդ մասին բավականին վերլուծություններ են արվել, ներկայումս էլ արվում են :
-Մինչև հիմա Թուրքիան առերես չեզոքություն էր պահում, ի՞նչն է այս նոր, բացահայտ առճակատման պատճառը։
-Խաղում էին չեզոքություն, նրանք երբեք չեզոք չեն եղել ու չեն լինի: Այլևս չեն կարող թաքցնել։ Բոլորը գիտեն, որ Թուրքիան ուղիղ ռազմական աջակցություն է ցույց տալիս Ադրբեջանին և՛ զինուժով, և՛ զենքով, անգամ կազմակերպում է մարտերը։ Ադրբեջանը չէ, որ մեր դեմ կռվում է, թուրք-ադրբեջանական բանակն է կռվում, պետք է չմոռանանք դա։
-Ինչո՞վ է տարբերվում այս պատերազմը նախկին առճակատումներից։
-Ոչ մի բանով, ուղղակի ավելի լայնածավալ է՝ և ռազմական ներկայությամբ, և՛ ռազմական տեխնիկայի օգտագործմամբ, և՛ ռազմավարությամբ, և՛ մարտավարությամբ։ Նրանք ցանկանում են մեր հայրենիքը մեզնից խլել, մենք էլ ասում ենք՝ ոչ, սա մեր հայրենիքն է, մեր ամբողջ հայության հայրենիքի մի կտորը։ Պետք է բարձր գնահատել ռազմական գործողությունները ղեկավարող մարդկանց։ Ամեն բան արվում է գրագետ, կամքի լավագույն դրսևորումներով, և եթե մի քայլ հետ են գնում` վաղն առաջ գալու հաշվարկով։
-Հաճախ է խոսվում այն մասին, որ 90-ականներին կարող էինք առաջ գնալ։ Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ՝ նույնպես։ Ինչո՞ւ չգնացինք։
-Միջազգային հանրության պահանջով, որ դրվել է Հայաստանի առաջ, ընդհուպ ագրեսոր էին ուզում ճանաչել մեզ։ Այս ամենը փաստաթղթավորված է, հարկավոր էր մանևրել։ Նրանք ասում էին՝ լավ ձեր ժողովրդի կամքն էր, ազատագրում էիք, է՞լ ուր եք առաջ գնում, չէ՞ որ այդ տարածքներում հայեր չեն ապրում։ Դա էր հիմնական պատճառը, որ հայկական ուժերն առաջ չգնացին. պետք է սա լավ հասկանալ: էմոցիաներով չենք կարող ղեկավարվել, դա մեծ քաղաքականության մի փոքր հատվածն էր միայն։ Մենք միանգամից ագրեսորի կարգավիճակում էինք հայտնվելու, այն դեպքում, երբ փոքր Հայաստանը դեռ ինքն իրեն պետք է պաշտպաներ, որպես պետություն վերականգնվեր և կայանար։ Դեռ անհարաժեշտ էր ունենալ կանոնավոր բանակ, կարևոր հարցեր կային նորաստեղծ մեր պետության առջև: Միջազգային հանրության կարծիքը դեռ շատ էր կարծրացած, և ամեն ինչ չէ, որ ողջամտության և արդարության սահմաններում էր։ Իհարկե, հիմա էլ շատ բան չի փոխվել: Մեծ են տարբեր պետությունների շահերի սպասարկման խնդիրները:
-Խաղաղության տարիներին ի՞նչ պետք է արվեր, որ չի արվել, անտեսվել է։ Պետական քաղաքականության բացերը՝ ըստ Ձեզ։
-Այսօր կարելի է որոշակի հարցեր առաջ քաշել: Բայց դա էլ բնական է, եղել են թերություններ, բացթողումներ, սակայն ներկայումս այդ մասին խոսելը այնքան էլ ճիշտ չէ: Շարունակ, այդ թվում մամուլով, առաջ եմ քաշել ազգային գաղափարախոսության խնդիրները։ Գաղափարախոսության հիմնարար սկզբունքներից կարելի է առանձնացնել՝ «Մեկ ազգ, մեկ պետություն», «Մեկ ազգ, մեկ բանակ» «Մեկ ազգ, մեկ տնտեսություն»։ Ի՞նչ է դա նշանակում. դա նշանակում է, որ եթե նույնիսկ Հայաստանից դուրս են բնակվում, նույնիսկ Հայաստանում չեն ծնվել, միևնույն է, Հայաստանն ամեն հայի պետությունն է։ Այսինքն, 10-12 միլիոն հայությունից թեկուզ 8 միլիոնը պետք է հասկանա, որ սա իր պետությունն է, որին պարտավոր է ամեն ինչով սատարել։ «Մեկ ազգ, մեկ բանակ» սկզբունքը նշանակում է, որ արտերկրում յուրաքանչյուրը պետք է իմանա Հայոց բանակին ծառայելու իր իրավունքի ու պարտականության մասին։ Եթե կա ազգային գաղափարախոսություն, դա պետք է դառնա պարտադիր ամեն հայի համար, դառնա նրա ոգին, կամքը։ Եթե դու քեզ այս պետության քաղաքացին ես համարում, նաև որոշակի պարտավորություններ պետք է ունենաս, ոչ թե հեռու երկրներից «հրահանգներ» տաս, երբ ինքդ ոչինչ չես անում քո պետության համար, բացի սուտ բարոյականություն քարոզելուց։ Մեզ ազգային գաղափարախոսություն է անհրաժեշտ: Ճիշտ է, առանձին հարցերում հնչում են ինչ-որ գաղափարներ, բայց դրանք կոչեր են, ոչինչ ավելին։ Ազգային գաղափարախոսության հարցը պետության հարցն է և ոչ` առանձին անհատների:
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում ծառայությունից խուսափած մեր հայրենակիցներին գումարի դիմաց ներում շնորհելու որոշմանը։
-Առաջիններից մեկն եմ, որ ցանկացել եմ դա, որովհետև չեմ ուզում, որ Հայաստանի քաղաքացին, հայը օտարվի իր երկրից, իր պետությունից։ Եթե չի ծառայում, ոչինչ չի անում ու ոչ մի այլ ճանապարհ չկա, նրան զրկե՞նք այս պետությանը օգտակար լինելու հնարավորութունից։ Խնդիրը կա, պետք է փորձենք ինչ-որ միջանկյալ լուծում գտնել։ Մարդիկ հնարավորություն պետք է ունենան գոնե այդպես քավելու իրենց մեղքը, ոչ միայն գումար տալով, այլև իրենց ներուժը հայրենիքում ներդնելով։ Եթե դնենք կշեռքի նժարներին, կարծում եմ, դա առավել օգտակար տարբերակ է։
-Մյուսների մարտական ոգին չի՞ թուլանա, չե՞ն ասի՝ հարևանիս տղան չի ծառայում։ Պատերազմող փոքր երկիրը չպե՞տք է ունենա իր պատերազմական օրենքները։
-Ոչ, այդպես ասողները առիթ են փնտրում, որ խուսափեն իրենց պարտականությունները կատարելուց։ Հիմա տեսնում եք՝ ինչքան մարդ է կամովին գնում ճակատ։ «Արաբո» ջակատը նույնպես, հրամանատար Մանվել Եղիազարյանի ղեկավարությամբ պատրաստվում է մեկնելու ճակատ, սպասում է համապատասխան հրամանի: Ինչ վերաբերում է պատերազմին, ես մեր ջոկատի տղաներին էլ եմ ասել, նաև «Հավերժ ստերի երկիր» գրքում եմ գրել, որ չի կարելի ոսոխին խնայել։ Բարոյական չէ ոսոխին խնայելը, երբ ինքը չի խնայելու ո՛չ քեզ, ո՛չ քո ընտանիքը, ո՛չ քո ժողովրդին միայն նրա համար, որ դուք ապրում եք։ ՈՒրեմն պետք է լինել ավելի ճիշտ, գրագետ և անպայման թշնամու հետ վարվել այնպես, ինչպես թելադրում են պայմաններն ու իրավիճակը։
-Ադրբեջանցիները ապատեղեկատվություն տարածելու ոչ մի տարբերակ բաց չեն թողնում, բայց այստեղ էլ կարծես ապարդյուն են նրանց ջանքերը։
-Ոսոխը ցանկացած ապատեղակատվություն տարածում է և պետք է տարածի, դա բնական է։ Տեղեկատվական պատերազմը միշտ էլ եղել է ու կլինի։ Մեր բոլոր լրատվամիջոցները գրագետ են իրենց պահում՝ համեստ, ճիշտ «լռելով»։ Այս ընթացքում ոչ մի կանոն չխախտվեց, որովհետև երբեմն մեկ բառը, մեկ նախադասությունը կարող է ոչ ճիշտ գնահատվել, խուճապ առաջացնել, գործել հօգուտ թշնամու։ Նույնիսկ ռազմաճակատի եզրին գտնվող բնակչության շրջանում խուճապ չկա։
-Սահմանամերձ շրջանների բնակիչների ամրությունը փորձված է արդեն, մայրաքաղաքը պատրա՞ստ է անկանխատեսելի զարգացումներին։
-Պետք է պատրաստ լինել պատերազմական ցանկացած զարգացման, մեզնից ամեն մեկն ինքը պետք է որոշի՝ հայրենիք ունի՞, թե՞ չունի։ Ասեմ, որ մենք հզոր երիտասարդություն ունենք, նույն երիտասարդությունը ռազմաճակատ է մեկնում մեծ ոգևորությամբ և հպարտությամբ՝ ՊՆ-ի ղեկավարությամբ։ Չի կարելի հենց այնպես գնալ-կուտակվել։ Սա բարձր կազմակերպվածության արդյունք է, որը նաև մեր հաղթանակի գրավականներից է։
-Ի՞նչ զարգացումներ են սպասվում, դիվանագիտական հարթությունու՞մ, թե՞ պատերազմում է շարունակվելու մեր պայքարը։
-Դժվար է կանխատեսել զարգացումները, երբ կան ազերիներ, նրանց կողքին՝ մեծ պետության մեծ նկրտումները։ Ռուսաստանը փորձում է սաստել Թուրքիային, ԱՄՆ-ը կոչ է անում աշխատել Մինսկի խմբի համանախագահների հետ՝ վերադառնալով բանակցային սեղանի շուրջ։ Մենք միանձնյա չենք որոշում ամեն ինչ, այլ կողմերը նույնպես, այլ ուժեր ևս։ Իհարկե, մեզ հետ չեն կարող խոսել ուժի դիրքերից, և դա առաջին հերթին մեր բանակի շնորհիվ է, մեր հերոս տղաների, մեր հերոս մայրերի, մեր հերոս քույրերի։ Պետք հաշվի առնել թե՛ դիվանագիտական պայքարը, թե՛ պատերազմը, և պատրաստ լինել ցանկացած զարգացման։ Մեկ բան հաստատ է` այլևս թույլ չենք տա, որ մեր հայրենքի հաշվին մեզ խաղաղություն խոստանան կամ խաղաղություն նվիրեն: Եթե մեկը ցանկանում է այդպես վարվել, թող իր հարենիքի մի մասը նվիրի մեր ոսոխին: Սա մեր սուրբ հայրենիքն է, և ոչ մի թիզ մեր հայրենիքից չենք զիջելու։
Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ